Zelfwaardering
Een gevoel van eigenwaarde is heel belangrijk om een balans te kunnen vinden in wij-zij. Maar hoe doe je dat, van jezelf houden zonder door te slaan in egoïsme?
Een van de manieren om zelfwaardering te ontwikkelen, is anderen te vragen wat ze vinden dat je goed doet. Het is wel belangrijk dat die anderen constructief zijn en dat ze het beste met je voorhebben. Anders wordt het meer als koe de slachterij in gaan en er als worst weer uitkomen (om met Grunberg te spreken). En daar wordt geen mens blij van. Een andere mooie uitspraak is: 'Before you diagnose yourself with self esteem or depression, first make sure you are not, in fact, just surrounded by assholes' van Steven Winterburn. In aansluiting hierop: het is goed voor je zelfwaardering om je te omringen met mensen waar je blij van wordt en mensen te vermijden die je energie kosten.
Een andere manier is zelf geregeld stil te staan bij wat je hebt bereikt. Het gaat dan niet alleen om het behalen van diploma's of het hebben van een baan, maar ook om hoe je dealt met alledaagse situaties. Alles wat er om je heen gebeurt, levert een interpretatie en een reactie op. Koffie die je collega over je heen gooit, een cliënt die niet goed vertelt wat hij wil en toch actie van je eist, een ouder die wil dat je met Kerst thuis bent terwijl je op vakantie wilt. Er zijn talloze manieren om daarmee om te gaan (boos worden, zwijgen, uitstellen, oplossen, redelijk blijven, huilen, noem maar op). Iedere reactie heeft voors en tegens. Waar het voor dit onderwerp vooral om gaat is dat jij kunt reflecteren op je reactie en daar óf achter kunt staan óf er compassie voor kunt hebben als je het liever anders had gedaan.
Opdracht 10
Ga voor jezelf na welke situaties lastig waren (of nog zijn) in je leven en hoe je daarmee omging/omgaat. Wat doe jij goed?
Als het lastig is: je kunt ook kijken naar hoe anderen ermee omgaan en dat met jezelf vergelijken. Bij voorkeur natuurlijk anderen die het minder goed doen dan jij. Het gaat erom dat jij bewust bezig bent met wat je goed doet.
Opdracht 11
Soms zul je achteraf vinden dat je zaken anders had moeten aanpakken. Niemand doet alles altijd helemaal goed. Het is belangrijk dat je je zelf niet op je kop blijft geven dat je dingen verkeerd hebt gedaan maar dat je compassie toont met waarom je dat toen deed. Misschien was je jong. Misschien kon je de hele situatie niet overzien. Misschien is het gewoon soms niet mogelijk van tevoren in te schatten hoe zaken lopen.
Van welke acties heb je spijt? Kun je daar over praten, of is het no-go-area?
Op welke manier kun je ernaar kijken zodat je meer begrip kunt opbrengen waarom je deed wat je deed? Hoe kun je de schaamte zachter maken? (Overigens hoef je deze opdracht niet te delen als je dat liever niet wilt.)
Overachievers
Veel young-professionals zijn 'high performers' of 'overachievers'. Ze gaan voor goud, willen uitblinken, en zijn onvermoeibaar als het gaat om resultaten bereiken. Hoewel ze succesvol zijn, heeft hun drive ook een keerzijde: ze zijn zo bezig met het bereiken van succes, dat ze zichzelf en hun omgeving uit het oog verliezen. Juist deze mensen zijn het gevoeligst voor burnout: ze zetten telkens een tandje bij ten koste van zichzelf. Enkele kenmerken van overachievers, vind je in dit artikel van The Huffington Post. De oprichter hiervan, Arianne Huffington is zelf trouwens ook een overachiever en heeft onlangs een boek geschreven over het belang van rust nemen (in het bijzonder slapen).
Overachievers worden in onze maatschappij 'gemaakt'. Ons onderwijssysteem is gericht op scoren en alleen degenen die goed mee kunnen komen, slagen erin te studeren en goedbetaalde banen te krijgen (de uitzonderingen daargelaten). Het is zeker zo dat je eigen ambities en competenties bijdragen aan de wil goed te presteren, maar de context waarin je opgroeit speelt daar een niet-minder belangrijke rol in.
Overachievement is niet alleen maar slecht natuurlijk. Sinds de Verlichting proberen we ons te ontworstelen aan het idee dat het leven ons overkomt of door God is bepaald. Dankzij wetenschap, liberalisering, secularisering en democratisering proberen we ons leven 'maakbaar' te maken. We nemen het heft in eigen hand en nemen zelf verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van ons bestaan. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld culturen waarin determinantie zoals karma nog een grote rol speelt (als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje), of waarin wordt gedacht dat vreedzaam lijden een effectieve manier is om de onderdrukker te weerstaan (Tibet, Nepal). In Haïti gaan ze na een natuurramp zitten wachten op hulp. Dat is in ons land ondenkbaar.
Als je eenmaal in de flow van 'overachievement' zit, dan is het heel lastig om van die denderende trein te springen. Je hebt het je jaren eigen gemaakt, het heeft je ook veel gebracht. Een manier om je eraan te ontworstelen is om in kleine stapjes dingen expres minder goed te doen. Ruimte te gaan innemen. Je moet daarin zelf bepalen wat verantwoord is.
Opdracht 12
Doe eens gek, doe eens expres iets minder goed. Kies iets waar niet al te veel van afhangt, gewoon om eens uit te proberen. Een week niet stofzuigen, een week geen bezoekjes afleggen, een dag later reageren op e-mail, dat soort dingen.
Opdracht 13
Zeg eens wat vaker 'nee'. Nee tegen een vraag van een collega, nee tegen een vriend die wil afspreken. Je kan dat overigens tactvol doen: 'Wat een leuk idee! Maar ik ben zo druk, ik moet helaas nee zeggen!' Of denk er even over na: 'Wat een goed plan! Ik moet even bekijken of dat gaat passen in mijn project. Ik kom er over twee dagen op terug'. Waar het om gaat is dat je niet direct ja zegt op wat anderen van je willen.
Opdracht 14
Ga letterlijk ruimte innemen. Doe de deur van je kantoor dicht. Ga een uur eerder naar huis/naar bed. Ga tussen de middag buiten de deur lunchen en maak een ommetje in je eentje. Zet je telefoon uit. Zet je internet uit.
Een documentaire die zeer de moeite van het bekijken waard is, is Goldman Sachs, the bank that rules the world. Volledige film te zien op Netflix. Niet alleen om te zien welk grote invloed deze bank heeft op de wereldeconomie (Griekenland kon bijvoorbeeld tot de EU toetreden door een wurgcontract af te sluiten bij Goldman Sachs zodat ze op papier 'liquide' leken), maar vooral ook om een inkijk te krijgen in de bedrijfscultuur die medewerkers tot geldmachines maakt. Allen waarschijnlijk intelligente overachievers;). Het is heel moeilijk als je eenmaal in zo'n omgeving verkeert, je daaraan te onttrekken. De invloed van peerpressure (conformity/obedience) is ongelooflijk groot, dat weten we ook uit onderzoek van psychologen als Asch (het lijnexperiment) en Zimbardo (het prison-experiment). Zie de video's hieronder.
De slotsom is dat als je als overachiever in een context terechtkomt waarin weerstand en menselijke maat bijna onmogelijk zijn, je grote kans loopt continu tegen muren op te lopen. De strijd is dan te ongelijk.